Binnen een week ziet de realiteit er opeens heel anders uit. Vanuit de rust is er chaos, onzekerheid en machteloosheid. De snelheid waarmee de wereld om ons heen verandert heeft impact op ons, op ons lichaam, op onze gedachten, gevoelens en op ons handelen. We verliezen onze structuur en daarmee onze houvast. Dit geeft ruimte voor angstgevoelens. Ik merk dat ik zelf nog steeds aan het wennen ben aan de nieuwe werkelijkheid en me regelmatig onrustig en alert voel.

Bedreiging van veiligheid en vertrouwen geeft angst

Angstgevoelens die ontstaan door de bedreiging van veiligheid en het verlies van vertrouwen in de toekomst, spelen niet alleen op individueel niveau. Er sprake van een collectieve angst die velen op een bepaalde manier voelen. Alsof het in de lucht hangt. In China ervaarde 42% van de ondervraagden angstgevoelens tijdens de coronapiek. Deze collectieve angst triggert weer de individuele angst en zo versterken ze elkaar.  

Angst heeft een impact op je systeem en daarmee ook op je brein. Het reptielenbrein, het oudste brein wordt geactiveerd. Dit brein heeft in één doel en dat is overleven. Dit deel van je brein denkt niet na en onthoudt ook niets, het reageert instinctief en automatisch. Als zodanig functioneert het reptielenbrein buiten je bewuste controle.  

Als er chaos en onveiligheid is, geeft je reptielenbrein je seintjes voor primitieve reacties: vecht! vlucht! of bevries!  

Een vechtreactie is door hard te werken, maar ook door te hamsteren. De lege rekken in de supermarkt zijn hier het gevolg van. Een andere reactie is tig keer kijken naar het nieuws, om de meest actuele ontwikkelingen te volgen. Dit alles heeft tot doel om een gevoel van controle te krijgen over de situatie.  

Vluchtgedrag laat zich zien door onze dagen te vullen met netflix of door veel en ongezond te eten. In de supermarkt zag ik de afgelopen week dat de koekjes en chips op waren. 

Een andere mogelijke reactie is die van bevriezing door bijvoorbeeld lethargie waar er een ongevoeligheid is voor de huidige situatie. Door het te bagatelliseren en het niet zo nauw te nemen met de 1,5 meter afstand die nu vereist is.

Tenslotte is er nog een vierde primitieve reactie die we tend & bevriend noemen. Deze reactie is een instinctieve drang om te (ver)zorgen en vriendschap te sluiten. Het is een beschermende en zorgzame houding voor kwetsbare anderen (tend) en het zoeken naar bondgenootschap bij gevaar (befriend). Denk aan talloze mooie initiatieven die vanuit verbinding en creativiteit ontstaan. Er ontstaat meer saamhorigheid onder elkaar, zelfs in de politieke arena rondom de aanpak van corona. Mensen gaan kaarten maken voor ouderen of samen online muziek maken. Bijzondere initiatieven en tegelijkertijd een manier om met de bestaande chaos en onveiligheid om te gaan. 

De mens lijdt het meest, door het lijden dat hij vreest  

Angst heeft een boodschap. Het wijst je naar de pijn die je wilt vermijden. De vraag is: Waar ben je ten diepste bang voor? Bang voor je gezondheid, bang voor verlies van je dierbaren, van je werk of bedrijf?  

Angst verergert stress of kramp en blokkeert je creativiteit. Aandacht voor je kramp en angst geeft ruimte. Het gaat om het erkennen van je angst, het daadwerkelijk voelen. Dit is een hele belangrijke stap die wel eens wordt overgeslagen door het uit de weg proberen te gaan. Veelal zijn we bang voor de pijn van het verlies en dit maakt het minder aantrekkelijk om het aandacht te geven.  

Je bent niet de angst maar je hebt angst. En je hoeft er niet – veelal instinctief – vanuit te handelen. Door jezelf ruimte en te erkennen wat je diepste angst is, creëer je ruimte. Angst mag gevoeld worden, stap voor stap…   

Hoe temidden van angst, chaos en beweging rust en kalmte te behouden?

Onderzoek of je angst reëel of irreëel is? En wat zeg je tegen jezelf als je angst ervaart? 

Het kan helpen om erkennend te reageren bijvoorbeeld ‘het is ok om bang te zijn, ik ben niet de enige. Veel mensen zijn nu bang’. Of ‘er is veel waar ik geen invloed op heb en dat mag ik  loslaten’. Je kan jezelf ook iets toewensen, bijvoorbeeld ‘ik wens mezelf dat ik gezond ben en blijf, moge ik me veilig voelen, moge ik ook rust ervaren in deze hectische tijd’. 

Tenslotte een aantal suggesties voor deze periode. De suggesties helpen je het gevoel van veiligheid voor jezelf en de mensen om je heen weer te vergroten.

• Creëer structuur in je dag en houd een vaste dagindeling aan.
• Praat over je gevoelens, zo ook met je kinderen. Geef elkaar de ruimte voor ieders beleving.
• Blijf in beweging, slaap goed en eet gezond. Er zijn veel online sportlessen die worden aangeboden.
• Zoek contact met anderen bijvoorbeeld door te helpen.
• Blijf positief denken en wees dankbaar voor wat er wel is of wat goed gaat.
• Tenslotte vraag professionele hulp als dat nodig is. Ikzelf werk momenteel online als lichaamsgericht therapeut en coach.

25 maart 2020

Caroline van Lankveld

www.centrumheartwork.nl

Het leek zo’n goed idee. Het volgen van een cursus mediteren of mindfulness in de verwachting en hoop dat je hoofd hélemaal leeg wordt. Je had het je voorgesteld als momenten waarin je geen enkele gedachten zou hebben, je hoofd in diepe rust kon zijn. Naar de leegte, een intense continue stilte, niet een paar seconden maar zolang jij wilt, heerlijk…….. totdat je de ‘aan knop’ weer in zou drukken omdat je weer toe bent aan de stroom van gedachten….

Helaas komt ergens de teleurstelling dat het geheel verdwijnen van gedachten niet mogelijk is. Het kan ook relativerend zijn want een meditatie met voorbij gaande gedachten betekent absoluut niet dat de meditatie is mislukt of dat het ‘geen goede’ meditatie is.

Nooit stil in het hoofd
Hoe lang je ook mediteert, gedachten komen altijd weer op. Het gaat onophoudelijk door. De ene gedachte is er nog niet of de andere gedachte dient zich aan. Zelfs een monnik in een klooster die volledig is toegewijd aan meditatie zal gedachten kennen tijdens zijn beoefening. Wat je echter kan leren is dat de gedachten komen en ook weer weggaan. En dat mediteren helpt om ruimte in je hoofd te maken door je gedachten veel meer van een afstand te leren bekijken. Zodat de gedachten wel kunnen komen, maar ze geen afleiding meer voor je zijn.

Een overbelast brein
Er komt veel informatie op ons af, veel meer dan 10 jaar geleden. Al die informatie vormt prikkels die leiden tot veel gedachten. Het lijkt soms niet te stoppen. Ons brein raakt vol. Al die gedachten maken dat je piekert, altijd iets te doen hebt en het werk nooit stopt. Het creëert onrust, je raakt het overzicht kwijt. Daarnaast kosten gedachten energie en kunnen ze ertoe leiden dat je op den duur niet lekker in je vel zit doordat je gestrest, lusteloos en moe wordt.

Waarom helpt mindfulness bij een vol hoofd?
Het woord mediteren komt van het Latijnse werkwoord meditari, wat betekent nadenken of overdenken. Mediteren gaat over het luchtig en ontspannen ‘overdenken’, zonder dat je je hoofd leeg hoeft te maken. Het gaat om het observeren van gedachten die komen en gaan, die rond dwarrelen in ons hoofd. Gedachten mogen er zijn zonder er iets mee te doen. Dit geeft rust, ontspanning en helderheid. Alsof je gedachten wolken zijn in de lucht die voorbij komen drijven, en in de verte weer verdwijnen.

De hoofdoorzaak van ongelukkig zijn is nooit de situatie maar de gedachten erover.
Eckart Tolle

Wat helpt naast mindfulness nog meer om rust in je hoofd te creëren? Hier 5 tips om meer rust te krijgen

1.  Ga wandelen in de natuur
Even naar buiten doet een mens goed. Het is wetenschappelijk aangetoond dat een wandeling in het bos zorgt voor een lager stressniveau. Je hebt het gevoel dat je even niets moet. En het is heel fijn om je tussen levende wezens te begeven die helemaal geen verwachting van je hebben en geen oordeel hebben over jou. Als je niet direct uitgebreide bossen naast de deur hebt, dan is een moment in de tuin of het aaien van een hond of kat een prima alternatief.

2. Fysiek bewegen brengt je gedachten in beweging
Beweeg door buiten lopen, sporten, dansen. Actief zijn en even lekker zweten zorgt dat ‘geluksstoffen’ vrijkomen waardoor je je beter en lekkerder voelt. Daarnaast creëer je ruimte in je hoofd.

3. Onderzoek je gedachten door ze op te schrijven
Ga zitten en schrijf alles op wat je te binnen schiet. Gewoon op een vel papier, in je notitieboek of in je elektronische takenlijst, wat je maar wilt. Schrijf op wat je hebt meegemaakt, wat je bijzonder vond, wat anders kon. Door op deze manier te reflecteren verplaatst je gedachten van het hoofd naar papier. Op deze manier blijven gedachten niet ronddwalen in je hoofd en dus voelt deze ’leger’ aan.

4. Deel je gedachten, je zorgen
Het helpt om je gedachten hardop te delen met een vriend of vriendin. Door te delen maak je je gedachten meer manifest en daarmee geef je jezelf de ruimte om het ook los te laten. Gedachten hoeven dan niet steeds terug te keren en je kan de dingen meer op een rijtje krijgen. Dit kan weer een nieuwe en frisse kijk brengen op hetgeen wat steeds terugkeert in je hoofd in de vorm van gedachten.

5. Lekker Netflixen
In mijn training en bij individuele begeleiding krijg ik vaak te horen dat een Netflix serie bekijken wonderen doet. Even aan iets heel anders denken. In die zin geeft Netflix zeker soms een welkom afleiding bij terugkerende, herhalen de en soms stressvolle gedachten. Niks mis mee, zolang je ook andere activiteiten onderneemt om je hoofd leeg te maken.

Wil je leren je gedachten meer op afstand te brengen? Doe mee met de 8 weekse mindfulness training. Op woensdagavond 15 mei en vrijdagochtend 17 mei start er een mindfulness training in Zeist. Voor meer info: www.centrumheartwork.nl.