Binnen een week ziet de realiteit er opeens heel anders uit. Vanuit de rust is er chaos, onzekerheid en machteloosheid. De snelheid waarmee de wereld om ons heen verandert heeft impact op ons, op ons lichaam, op onze gedachten, gevoelens en op ons handelen. We verliezen onze structuur en daarmee onze houvast. Dit geeft ruimte voor angstgevoelens. Ik merk dat ik zelf nog steeds aan het wennen ben aan de nieuwe werkelijkheid en me regelmatig onrustig en alert voel.

Bedreiging van veiligheid en vertrouwen geeft angst

Angstgevoelens die ontstaan door de bedreiging van veiligheid en het verlies van vertrouwen in de toekomst, spelen niet alleen op individueel niveau. Er sprake van een collectieve angst die velen op een bepaalde manier voelen. Alsof het in de lucht hangt. In China ervaarde 42% van de ondervraagden angstgevoelens tijdens de coronapiek. Deze collectieve angst triggert weer de individuele angst en zo versterken ze elkaar.  

Angst heeft een impact op je systeem en daarmee ook op je brein. Het reptielenbrein, het oudste brein wordt geactiveerd. Dit brein heeft in één doel en dat is overleven. Dit deel van je brein denkt niet na en onthoudt ook niets, het reageert instinctief en automatisch. Als zodanig functioneert het reptielenbrein buiten je bewuste controle.  

Als er chaos en onveiligheid is, geeft je reptielenbrein je seintjes voor primitieve reacties: vecht! vlucht! of bevries!  

Een vechtreactie is door hard te werken, maar ook door te hamsteren. De lege rekken in de supermarkt zijn hier het gevolg van. Een andere reactie is tig keer kijken naar het nieuws, om de meest actuele ontwikkelingen te volgen. Dit alles heeft tot doel om een gevoel van controle te krijgen over de situatie.  

Vluchtgedrag laat zich zien door onze dagen te vullen met netflix of door veel en ongezond te eten. In de supermarkt zag ik de afgelopen week dat de koekjes en chips op waren. 

Een andere mogelijke reactie is die van bevriezing door bijvoorbeeld lethargie waar er een ongevoeligheid is voor de huidige situatie. Door het te bagatelliseren en het niet zo nauw te nemen met de 1,5 meter afstand die nu vereist is.

Tenslotte is er nog een vierde primitieve reactie die we tend & bevriend noemen. Deze reactie is een instinctieve drang om te (ver)zorgen en vriendschap te sluiten. Het is een beschermende en zorgzame houding voor kwetsbare anderen (tend) en het zoeken naar bondgenootschap bij gevaar (befriend). Denk aan talloze mooie initiatieven die vanuit verbinding en creativiteit ontstaan. Er ontstaat meer saamhorigheid onder elkaar, zelfs in de politieke arena rondom de aanpak van corona. Mensen gaan kaarten maken voor ouderen of samen online muziek maken. Bijzondere initiatieven en tegelijkertijd een manier om met de bestaande chaos en onveiligheid om te gaan. 

De mens lijdt het meest, door het lijden dat hij vreest  

Angst heeft een boodschap. Het wijst je naar de pijn die je wilt vermijden. De vraag is: Waar ben je ten diepste bang voor? Bang voor je gezondheid, bang voor verlies van je dierbaren, van je werk of bedrijf?  

Angst verergert stress of kramp en blokkeert je creativiteit. Aandacht voor je kramp en angst geeft ruimte. Het gaat om het erkennen van je angst, het daadwerkelijk voelen. Dit is een hele belangrijke stap die wel eens wordt overgeslagen door het uit de weg proberen te gaan. Veelal zijn we bang voor de pijn van het verlies en dit maakt het minder aantrekkelijk om het aandacht te geven.  

Je bent niet de angst maar je hebt angst. En je hoeft er niet – veelal instinctief – vanuit te handelen. Door jezelf ruimte en te erkennen wat je diepste angst is, creëer je ruimte. Angst mag gevoeld worden, stap voor stap…   

Hoe temidden van angst, chaos en beweging rust en kalmte te behouden?

Onderzoek of je angst reëel of irreëel is? En wat zeg je tegen jezelf als je angst ervaart? 

Het kan helpen om erkennend te reageren bijvoorbeeld ‘het is ok om bang te zijn, ik ben niet de enige. Veel mensen zijn nu bang’. Of ‘er is veel waar ik geen invloed op heb en dat mag ik  loslaten’. Je kan jezelf ook iets toewensen, bijvoorbeeld ‘ik wens mezelf dat ik gezond ben en blijf, moge ik me veilig voelen, moge ik ook rust ervaren in deze hectische tijd’. 

Tenslotte een aantal suggesties voor deze periode. De suggesties helpen je het gevoel van veiligheid voor jezelf en de mensen om je heen weer te vergroten.

• Creëer structuur in je dag en houd een vaste dagindeling aan.
• Praat over je gevoelens, zo ook met je kinderen. Geef elkaar de ruimte voor ieders beleving.
• Blijf in beweging, slaap goed en eet gezond. Er zijn veel online sportlessen die worden aangeboden.
• Zoek contact met anderen bijvoorbeeld door te helpen.
• Blijf positief denken en wees dankbaar voor wat er wel is of wat goed gaat.
• Tenslotte vraag professionele hulp als dat nodig is. Ikzelf werk momenteel online als lichaamsgericht therapeut en coach.

25 maart 2020

Caroline van Lankveld

www.centrumheartwork.nl